ESNH pleit voor ruimte voor zonneparken op landbouwgronden

De kamerbrief van het demissionair kabinet over ‘aangescherpte voorkeursvolgorde zon’ (26 oktober 2023) heeft veel stof doen opwaaien. Energie Samen Noord-Holland (ESNH), de koepel van energiegemeenschappen in Noord-Holland, heeft het onderwerp én de mogelijke implicaties van die brief diepgravend onderzocht. De kamerbrief legt in feite een ‘nee, tenzij’ op voor zonnepanelen op landbouwgronden, daar waar het voorheen ‘ja, mits’ was. Daarnaast mikt de brief op verhoogde inzet voor zonnepanelen op daken en ‘overige terreinen’. Tegelijk wordt vastgehouden aan de klimaatdoelen, zoals die van de Regionale Energie Strategieën (RES 2030) en verder.

RES-doelen in gevaar

ESNH vreest dat de kamerbrief ‘aangescherpte voorkeursvolgorde zon’ ervoor zorgt dat de doelen van de RES en de verdere energietransitie niet behaald worden. We merken nu al dat lokale overheden en provincie pas op de plaats maken bij het voortvarend faciliteren van RES-zoekgebieden. Dit terwijl het RES-proces vanuit het Klimaatakkoord van 2019 juist een versnelling teweeg moest brengen in grootschalige duurzame opwek. Onze achterban van energiegemeenschappen moet opnieuw aanzien dat veel projecten en projectideeën voor schone opwek met lokale zeggenschap waarschijnlijk niet door kunnen gaan.

Ruimte voor zonneparken belangrijk

De positie van ESNH is dat er absoluut ruimte moet blijven voor zonneparken op landbouwgronden. Laat boeren die dat willen, samen met de energiegemeenschappen (tijdelijke) zonneparken ontwikkelen die mooi ingepast zijn, de biodiversiteit verbeteren en bewoners in de omgeving ten goede komen. Zodat de nodige versnelling in de energietransitie niet in gevaar komt.

ESNH stelt:

1. De provincie Noord-Holland hoeft de eigen verordening niet aan te passen als het gaat om de zonneladder en de brief ‘aangescherpte voorkeursvolgorde zon’. De zonneladder is voldoende geborgd in huidig beleid.
2. De bijlage van de kamerbrief (genaamd ‘bestuurlijke verankering’) biedt de provincie ruimte om in gesprek te gaan met het rijk over de achtergronden en interpretaties van de ‘aangescherpte voorkeursvolgorde’. Waarbij argumenten uit de bijlage van onderhavig position paper gebruikt kunnen worden.
3. De kamerbrief geeft prima aanleiding om met intensivering van gezamenlijke krachten te komen tot meer zonnepanelen op daken en ‘overige terreinen’. Het is daarbij wenselijk om de energiegemeenschappen en participatie van onderop (bewoners en bedrijven) onderdeel te laten zijn van die intensivering. ESNH is meer dan genegen dit verder te helpen uitwerken.
4. Er kan indien wenselijk aanvullend onderzoek gedaan worden naar hoe veel zon op landbouwgrond nodig is voor klimaatdoelen, per RES-deelregio of per gemeente. Zodat het rijk de ‘zonneladder’ nog meer geborgd acht.
5. Wat betreft de zonneladder moet duidelijk en expliciet worden dat de ladder niet uitgaat van een volgorde in tijd. Bijvoorbeeld eérst zonnepanelen op alle daken en daarná pas zonnepanelen op gronden is een onmogelijke en onwenselijke vereiste die de klimaatdoelen verder uit het zicht brengt.
6. Ten slotte: indien de provincie tóch overgaat tot aanpassing van de verordening om een ‘nee, tenzij’ voor landbouwgronden explicieter te maken, dan vraagt ESNH met klem om óók ‘coöperatieve ontwikkeling met minimaal 50% lokaal eigendom’ op te nemen als uitzonderingsregel.

Bekijk hier de hele Position Paper ‘Zonnelader en zonneparken op landbouwgronden‘